Laptops kunnen meer geluid produceren dan je lief is. De hoeveelheid lawaai kan flink verschillen tussen de ene en de andere laptop. Een laptop kan ook na verloop van tijd meer lawaai gaan maken. Daar kunt u gelukkig vaak wel iets aan doen.
Wat is de oorzaak van het lawaai?
De mechanische componenten met bewegende delen in een laptop veroorzaken normaal gesproken het meeste geluid. Electronica kan echter ook geluid maken. Meestal gaat het dan om een hoogfrequent, soms van toon wisselend, piepend of sissend geluid. Normaal gesproken is het volume hiervan gelukkig zo laag dat het tijdens normaal gebruik niet of nauwelijks op zal vallen.
De belangrijkste geluidsbronnen in laptops zijn derhalve:
De ventilator (fan) voor de koeling
Bijna alle laptops hebben mechanische geforceerde koeling nodig in de vorm van een ventilator, om met name de warmte van de processor (CPU) en de grafische chip (GPU) af te voeren. Er zijn enkele netbooks zonder ventilator, maar dit kan alleen door gebruik te maken van zeer energiezuinige en daarmee langzamere componenten. Laptops hebben een temperatuurgestuurde ventilator. Dit wil zeggen, hoe warmer de CPU/GPU wordt hoe harder de ventilator gaat draaien. U zal niet de eerste zijn die opmerkt dat het soms net klinkt als een dolgedraaide haardroger of een stofzuiger.
Het optische schijfstation (CD/DVD/blueray)
Optische schijfstations maken tijdens lezen of schrijven meer geluid dan bijvoorbeeld een harde schijf. Dit wordt echter zelden als een probleem ervaren, mede door het slechts incidentele gebruik.
De harde schijf (HD)
Moderne laptop harde schijven zijn erg stil. Ze zijn in een stille omgeving echter nog wel hoorbaar voor de meeste mensen. Met name tijdens intensief gebruik, als lees-schrijfkoppen veel zoekbewegingen maken, kan het opvallen. Het parkeren van de koppen en het uitschakelen van de harde schijf, bij inactiviteit, om energie te besparen, voorzaakt meestal een klikachtig geluidje. Het weer opstarten van een harde schijf is ook hoorbaar. Er is een geluidloos alternatief voor de harde schijf, de SSD (solid state disk) . Deze wint om meerdere redenen aan populariteit en zal dan ook steeds vaker als vervanger voor de harde schijf worden gebruikt. Een SSD maakt gebruik van flashgeheugen chips om de data op te slaan en heeft in tegenstelling tot een harde schijf dus geen mechanische delen die geluid kunnen produceren. Perfect voor de ultieme stille laptop, mits de ventilator zich stil houdt.
Oplossingen voor ventilator lawaai
Indien de ventilator van een laptop na verloop van tijd meer lawaai is gaan maken dan heeft dat vaak te maken met:
- Ophoping van stof bij de ventilator en tussen de koelribben. De oplossing: een grondige reiniging (laten) uitvoeren. U kunt het eventueel zelf proberen met een busje perslucht. Let er op dat de ventilator daarbij niet te hard gaat draaien om schade te voorkomen.
- Versleten of piepende ventilator (dit klinkt vaak duidelijk hoorbaar anders dan het normal ventilator geluid). De oplossing: (laten) nakijken en vervangen of smeren.
- Meer warmteproductie door een continue belasting van de processor door bijvoorbeeld malware, spyware of ander software en draaiende processen op de achtergrond. De oplossing: Dit valt eenvoudig te controleren door via taakbeheer (sneltoets: ctrl-shift-ESC) te kijken naar de processorbelasting en de veroorzakers daarvan. Constateert u een te hoog processorgebruik van bepaade prorgramma’s of processen, probeer dan de oorzaak te achterhalen en op te lossen.
De fabrikant van de laptop heeft bij het ontwerp van de laptop een afweging gemaakt tussen onder andere de noodzakelijke koeling en het lawaai. Soms blijkt achteraf dat de ventilator wel iets minder hard zou mogen draaien. Het kan daarom de moeite waard zijn om te controleren of er een BIOS update is met een aanpassing voor de ventilatorregeling. Let op: het kan ook zijn dat een laptop hierna meer lawaai gaat maken! Een aantal grote fabrikanten hebben laptops met Nvidia GPU’s uit een bepaalde serie, van meer koeling voorzien nadat er na verloop van tijd problemen bleken te ontstaan bij relatief grote temperatuurschommelingen. Hun oplossing was een nieuwe bios, die de ventilator flink harder liet draaien en daarmee hopen op zo min mogelijk uitval binnen de garantietermijn. Helaas met als resultaat meer lawaai en een kortere werktijd op de batterij, want zelfs bij nagenoeg geen CPU belasting blijff na de betreffende bios update de ventilator vrolijk doordraaien.
Nog een tip: sommige laptops hebben tegenwoordig de optie “fan always on” in de bios, die de fan altijd laat draaien (meestal alleen indien aangesloten op de netvoeding). Het loont dan vaak om deze optie dan uit te zetten als de ventilator continue veel lawaai maakt.
Suggestie voor de echte techneuten: het is mogelijk om de DSDT tabel van het ACPI (Advanced Configuration and Power Interface) wat o.a. de ventilator regeling verzorgt te patchen en daarmee de standaard waarden voor de ventilatorsnelheid afhankelijk van de temperatuur aan te passen.
Zorgen voor een koelere laptop
Naast het feit dat de ventilator in een laptop op volle snelheid zal gaan draaien als de laptop te warm wordt, zijn er nog enkele redenen om de laptop zo koel mogelijk te houden. Een laptop die te heet wordt kan zichzelf bijvoorbeeld spontaan uitschakelen. Moderne laptops proberen, voordat dat gebeurd, nog te zorgen voor een vermindere warmteproductie in de CPU/GPU, door deze op een lagere snelheid te laten werken.
Voor de levensduur van de laptop is het belangrijk dat deze niet te warm wordt. Vaak is de koeling in een laptop al niet optimaal door compromissen in het ontwerp: de beschikbare ruimte in de behuizing, het moet immers zo compact mogelijk, men wil zo min mogelijk ventilator geluid etc. Genoeg redenen om ervoor te zorgen dat uw kostbare laptop het hoofd zo koel mogelijk houdt!
Voldoende koeling
Zorg er in elk geval voor dat de luchttoevoer naar de ventilator en ventilatie openingen niet wordt belemmerd. Kijk dus uit met de laptop in bed of op een hoogpolige tapijt, tafelkleed enzovoort. Het beste is om de laptop op een koelpad (coolingpad) te plaatsen die de gehele laptop aan de onderkant extra kan koelen met zijn grotere, langzaam draaiende en daarmee stillere ventilatoren. Naast het feit dat een beeldscherm niet goed leesbaar is in zonlicht, kan een laptop het heel snel te warm krijgen als deze buiten in de zomerzon wordt gebruikt. Wees daar dus voorzichtig mee.
Energiebeheer in windows
Het energiebeheer schema van windows kan de CPU belasting en daarmee het energiegebruik en derhalve ook de warmteproductie beinvloeden. Gebruik bij voorkeur de optie gebalanceerd of energie besparen. In het eerste geval wordt de CPU snelheid(en voltage) ingesteld afhankelijk van de processorbelasting.
Speciale software om de CPU te “undervolten”
Het energiegebruik van een bepaalde CPU en daarmee de warmteproductie onder volle belasting, hangt onder andere af van de klokfrequentie en het voltage waarop deze draait. Met software als bijvoorbeeld RMClock en Throttlestop (alleen voor intel CPU) kan hierop invloed worden uitgeoefend. Het zogenaamde undervolten, i.e. de processor op een lager voltage zijn werk laten doen dan de standaard voltages bepaald door de fabrikant, is een erg interessantere optie. Minder energiegebruik en warmte productie zonder snelheidsverlies! Een te laag voltage zorgt echter voor een instabiele processor, de waarde hiervan is niet voor elke CPU in dezelfde serie gelijk. Om die reden kiest de fabrikant voor een standaard hoger ‘veilig’ voltage dan noodzakelijk, waarop ze zeker weten stabiel zijn. Met wat trial-en-error is het eenvoudig uit te vinden tot hoe laag een specifieke processor kan gaan.
De meeste winst valt hiermee te halen bij een hogere processor belasting. Moderne processoren maken namelijk gebruik van verschillende slaapstanden (idle states, C-states) waarin ze delen van de CPU uitzetten om energie te besparen. Voor een CPU die bijna niets te doen heeft, heeft het verlagen van de kloksnelheid en voltage dus nog maar relatief weinig effect.
Indien u een intel Core 2 Duo processor heeft is het helmaal een aanrader om eens naar Throttlestop te kijken! Bij een flinke CPU belasting kan de processor tot wel 20 graden koeler blijven door het lager ingestelde voltage. Een bijkomend voordeel is dat u vervolgens eenvoudig de temperatuur van CPU en GPU in de gaten kan houden.
Een nieuwe stille laptop
Blijft u zich, ondanks alles, toch ergeren aan het lawaai van uw laptop? Zorg voor meer omgevingsgeluid, zet bijvoorbeeld de radio of uw favoriete muziek wat harder. Voor mensen die in stilte willen werken is dit helaas geen goede optie.
De enigste oplossing die daarna nog over blijft, is een nieuwe stille laptop kopen. Het loont zeker om bij de aanschaf van een nieuwe laptop rekening te houden met het geluid! Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Vaak wordt pas na aanschaf van een nieuwe laptop duidelijk hoe stil of lawaaierig deze is. In steeds meer reviews wordt hier gelukkig ook naar gekeken.
De beste tip is en blijft; zorg er bij aanschaf van een nieuwe laptop in elk geval voor dat deze niet meer lawaai maakt dan zijn voorganger. Vroeg of laat gaat u zich daar dan waarschijnlijk toch aan ergeren. En lawaai waar u zich eenmaal aan geërgerd heeft is en blijft het vervelendste!
LG ADS-40FSG-19 Laptop-oplader
HP 504966-001 TFX0220D5WA Laptop-oplader
Dell HP-P3017F3P Laptop-oplader
OPPO BLP633 Batterij 3300mAh 3.85V
BATTERIJ BOSE 063404 – 7.4V – 2230mAH/17Wh – accu
Samsung A3514_DPN Laptop-oplader
